فرآیند فیزیکی گیرش در صفحه ۲۴ مورد بحث قرار گرفت. در اینجا روش واقعی تعیین زمان گیرش به اختصار مورد بررسی قرار می گیرد. زمان های گیرش سیمان را با استفاده از دستگاه ویکات و با سوزن یا سنبه های نفوذی مختلف (شکل ۲۵-۱) اندازه می گیرند.روش آزمایش در آیین نامه EN 196-3:7987 داده شده است.

شکل ۲۵-۱: دستگاه ویکات

برای تعیین گیرش اولیه از یک سوزن با مقطع دایره شکل به قطر 0.05±1.13 mm استفاده می نمایند. این سوزن تحت اثر وزن توصیه شده جهت نفوذ به داخل خمیری با روانی استاندارد (آب متعارف) که در داخل قالب مخصوصی قرار دارد، به کار برده می شود. وقتی خمیر به حدی سفت شده باشد که سوزن نتواند تا به عمقی بیش از  mm 5±1 از کف قالب نفوذ نماید، در این حالت گفته می شود که گیرش اولیه رخ داده است. گیرش اولیه را بر حسب زمان سپری شده از هنگام مخلوط کردن آب با سیمان محاسبه می نمایند. آیین نامه 197-1:1992 ENV حداقل زمان ۶۰ دقیقه را برای سیمان های با مقاومت تا MPa5/42 و ۴۵ دقیقه را برای سیمان های با مقاومت بیشتر تجویز نموده است. آیین نامه آمریکایی ASTM C 150-94 حداقل زمان گیرش اولیه ۴۵ دقیقه را همچنین با به کار بردن دستگاه ویکات که در آیین نامه ASTM C 191-92 توصیف گردیده، تجویز نموده است. در روش دیگری با استفاده از سوزن های (ASTM C 266-89)Gillmore مقدار زیادتری برای زمان گیرش به دست می آید. آیین نامه BS 915:1972(1983) زمان گیرش اولیه سیمان برقی را بین ۲ تا ۶ ساعت تجویز نموده است.

گیرش نهایی به وسیله سوزن مشابهی اندازه گیری می شود که بر روی آن کلاهکی تعبیه گردیده که دارای لبه تیز دایره شکل با قطر 5mm می باشد و این لبه 0.05mm عقب تر از نوک سوزن قرار دارد. زمان گیرش نهایی وقتی اتفاق می افتد که سوزنی که به آرامی تا سطح خمیر سیمان پایین آورده شده است، تا عمق 0.05mm در خمیر فرو رود، به طوری که کلاه لبه دار اثری بر روی سطح خمیر بجا نگذارد. زمان گیرش نهایی از لحظه افزودن آب به سیمان در نظر گرفته می شود. محدودیت های زمان گیرش نهایی دیگر در هیچ یک از استانداردهای اروپایی یا ASTM مشاهده نمی شود.

اگر دانستن زمان گیرش نهایی ضروری باشد، ولی هیچگونه نتیجه آزمایش در دسترس نباشد، ممکن است بهره گیری از این مشاهده که در دمای معمولی اطاق، زمان گیرش اولیه و نهایی اکثر سیمان های پرتلند معمولی و زودسخت شونده تجاری آمریکایی، تقریبا به شکل زیر با یکدیگر مرتبط اند، مفید باشد:

(زمان گیرش اولیه به دقیقه) × 2.1 +90 = زمان گیرش نهایی (دقیقه)

 از آنجا که گیرش سیمان تحت تاثیر دما و رطوبت محیط اطراف قرار می گیرد، این عوامل در آیین نامه EN 196-3:1987 به صورت زیر مشخص شده اند: دمای اطاق مخلوط کردن ملات^oC 2±20 و رطوبت نسبی هوا حداقل ۶۵ درصد .

آزمایش ها^59-1 نشان داده اند که گیرش خمیر سیمان همراه با تغییری در سرعت پالس ماورای صوت از میان آن است ولیکن امکان توسعه روش دومی بر این اساس، برای سنجش زمان گیرش سیمان وجود نداشته است. کوشش های به عمل آمده در به کار گرفتن سنجش های الکتریکی نیز عمدتا به دلیل تاثیر مواد افزودنی بر خواص الکتریکی ناموفق بوده اند^73-1.

باید به خاطر آورد که سرعت گیرش و سخت شدن (یعنی کسب مقاومت) کاملا مستقل از یکدیگر می باشند. به عنوان مثال زمانهای گیرش تجویز شده سیمان زودسخت شونده با زمانهای گیرش سیمان پرتلند معمولی تفاوتی ندارد، گرچه روند سخت شدن این دو سیمان با یکدیگر متفاوت است.

شاید در اینجا بی ارتباط نباشد که گفته شود، می توان زمان گیرش بتن را نیز تعیین نمود، اما این مشخصه با زمان گیرش سیمان تفاوت دارد. آیین نامه ASTM C 403-92 روشی را برای سنجش زمان گیرش مشخص نموده است که در آن روش نفوذ سنبه Proctor به داخل ملاتی که از الک کردن بتن معینی حاصل شده است، تعیین می گردد. تعریف این زمان گیرش، دلخواه بوده زیرا در عمل هیچگونه اتفاق مشخصی در هنگام گیرش رخ نمی دهد^73-1. متخصصین روسی کوشش نموده اند که زمان گیرش بتن را بر حسب حداقل مقاومت الکتریکی سنجیده شده بین دو الکترود فلزی مدفون در بتن که جریان برق با فرکانس زیاد از میان آنها عبور می کند، تعیین نمایند.^77-1

بازگشت به فهرست